کد مطلب:4670 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

بـا توجه به اين كه دانشمنداني نظير اديسون مخترع برق و گاليله مخترع تلسكوپ و كاشف مـسـائل مـهـمي در هيئت و افرادي از اين قبيل , گامهاي موثري در راه آسايش و خدمت به بشر برداشته اند , آيا آنان در روز رستاخيز درباره اين نوع خدمات , اجر و پاداش خواهند داشت ؟

پـيش از آن كه منطق اسلام را در اين موضوع تشريح كنيم لازم است به برخي از نظرهاكه در اين مـوارد اظـهـار مـي شـود , اشاره كنيم :1 - برخي تصور مي كنند كه هر نوع عمل نيكي كه به نفع جامعه تمام گردد , درپيشگاه خداوند داراي ارزش خواهد بود و در اين موضوع ميان موحد و غير مـوحـد ,مـسلمان و غير مسلمان فرقي نيست و هرگز خداوند عادل و دادگر ميان بندگان در اين قسمت فرقي نمي گذارد . آنان مي گويند : اصولا ايمان به خدا و اعتقاد به نبوت آخرين پيامبر الهي , چه تاثيري در حال عمل دارد و يـك عـمل نيك همواره به حال جامعه مفيد و سودمند خواهدبود - خواه عامل آن موحد يا مشرك , مسلمان يا غير مسلمان باشد . 2 - در برابر اين گروه , دسته ديگري هستند كه براي اين نوع اعمال انساني حتي درصورتي كه با نـيت پاك توام باشد , كوچكترين ارزشي قائل نشده و همه را ناديده مي گيرند و به حكم اين كه از عقايد صحيح برخوردار نيستند كارهاي خوب آنان بي ارزش خواهد بود . ولي هر دو طرز تفكر كه در نقطه مقابل يكديگر قرار گرفته اند , نادرست است و نظرسومي كه در ايـنـجـا هـسـت كه منطقي به نظر مي رسد :هر كار خوبي كه انجام شود دو جنبه دارد :1 - جنبه شخصي و منافعي كه به خود انسان باز مي گردد . 2 - جنبه اجتماعي كه فايده آن مربوط به عموم بشر بوده و همه افراد از آن بهره مند مي گردند . هـرگـاه هـدف مـخترعان و مكتشفان از زحمات توانفرسايي كه در طريق كشف حقايق واختراع صـنـايـع تـحـمـل مـي كـنند , اين باشد كه در ميان جامعه انساني , نام و شهرتي پيداكنند و يا از درآمـدهـاي مـادي اخـتـراعات و اكتشافات خود بهره اي ببرند , در اين صورت آنان پاداش خود را دريافت داشته اند و به هدف نهايي و مقصد خويش رسيده اندديگر معني ندارد كه در روز رستاخيز از خـداونـد پـاداش بطلبند ; زيرا فرض اين است كه آنها در اين خدمت , خدا و جامعه بشري را در نظر نداشته و هرگز به فكر آن نيزنبوده اند , بلكه محرك و انگيزه آنان همان شهرت و نام و پول و درآمدهاي مادي بوده است و فرض اين است كه به چنين اهداف مادي خود رسيده اند . ولـي هـرگـاه محرك آنان در كاوشهاي علمي و خدمات اجتماعي اين بوده باشد كه در راه رفاه و آسـايـش بـنـدگان خدا كاري انجام دهند , گره هاي كور زندگي و مشكلات طبقات مختلف را بـگـشايند و باري از دوش جامعه انساني بردارند , بطور مسلم در پيشگاه خدا اجر و پاداش خواهند داشت و عدل الهي ايجاب مي كند كه نتيجه اين كار نيك خودرا ببينند . در احـاديـث اسـلامي مي خوانيم كح حاتم طايي با اين كه مشرك و بت پرست بود و به هيچ يك از اديـان آسـمـانـي ايـمـان نـداشت , ولي چون پناهگاهي براي محرومان و بينوايان بود و همواره از همنوعان خود پذيرايي مي كرد و گره از زندگي آنان مي گشود , درروز رستاخيز پاداش مناسبي خواهد داشت . (1)ضـمنا براي اين كه از نيت مخترعان و مكتشفان بخوبي آگاه شويم و بدانيم كه آيامحرك آنان براي اين نوع كارها جنبه انساني داشته و يا مادي و شخصي بوده است راههاي روشني وجود دارد . دانـشـمـنـدانـي هـستند كه اگر به آنان مثلا در كارخانه هاي بمب سازي و سلاحهاي ميكروبي و مـخـرب حقوقي بيشتر از حقوق دارو سازي بدهند تا دانش خود را براي تهيه بمب به كار گيرند , فورا كار قبلي خود را ترك گفته و در رديف كارمندان كارخانه بمب سازي قرار مي گيرند . چنين افرادي با اين روحيه , هرگاه در مواقعي دست به اكتشافاتي علمي بزنند , چون جنبه الهي و انـگـيـزه انـساني ندارند در پيشگاه خدا و از نظر منطق اسلام پاداشي نخواهند داشت , اما آنها كه احـيـانـا از مـنافع مادي خود به خاطر جنبه هاي انساني چشم مي پوشند , بطور مسلم در خدمات اجتماعي و انساني خود شايسته پاداش و در خورتقليد خواهند بود .

---

پاسخ به پرسشهاي مذهبي
مكارم شيرازي - ناصر و جعفر سبحاني 1 - سفينه البحار , جلد اول , صفحه 607 .